Hepimizin malumu elektrik fiyatları 2 (“iki”) katına çıktı. Zamları bir hatırlayalım.
Burada bizi ilgilendiren kısım AG TT Ticarethane keza dışarıda araç şarjı ticari bir işlem. DC şarj istasyonu sunan firmalar elektriği ikili anlaşmalar ile daha ucuza mal ediyor olabilirler ama bu detaya şimdi girmeyelim, biz yüksek fiyatlar üzerinden gidelim. Peki bu firmalar ne kadar zam yaptılar? Konuyu çok detaylandırmamak adına sadece en son yapılan otobanlarda bulunan ZES’in analizi üzerinden ilerleyeceğim.
Peki yüzde olarak kaç zam yapılmış?
Yansıtılan zam oranı elektriğe gelen zam ile aynı (bilhassa en çok kullanılan 50kW-90kW arası noktada) lakin pratikte bir fark var; elektrik zamları birim kWh’e geldi burada fiyatlar TL/dk. Elektrikli araç şarj yönetmeliği henüz yeni oluşturulduğu için elektriğin satışı lisanssız bir şekilde kanunen yasak. Yani ZES istese de kr/kWh fatura kesemez o sebeple bu kuralın etrafından dolanmak için TL/Dk kesiyor.
Buraya kadar herşey normal. Eğer 200Wh/km tüketen bir aracınız varsa Ticarethane tarifesi üzerinden belediye vergisi ve KDV dahil ~2.75TL/kWh baz alırsak km’de 0.55TL/km gibi bir rakam çıkıyor. Bu işyerinizde şarj ederseniz. Evinizde şarj ederseniz bunun da altında çıkacak.
Peki uzun yola gidiyorsunuz ve ZES’in hızlı şarjından şarj edeceksiniz o zaman durumlar nasıl değişiyor? İşte bu dk muhabbeti gidişatı orada değiştiriyor. Şöyle ki; bir araç hızlı DC şarjdan ne kadar ve nasıl hızlı şarj olur?
Yaklaşık 9% ile girdiğim ZES hızlı şarj istasyonundan %82 ile çıkmışım. Bu aralıkta araç ~60kWh ile şarj almaya başlayıp en tepe nokta olan 78kWh’e yaklaşmış sonra yine 50kWh’lere düşmüş. Yani aracın şarj hızı değişken. Peki bu değişkenlik bize nasıl yansımış?
Bu şarj 50 dakika sürmüş. 50dk’da 57,6kWh’lik bir yükleme gerçekleşmiş. 50’ye bölüp 60 ile çarparsak 69,18kWh/Saat’lik bir ortalamaya sahip olduğumuzu görürüz. Yukarıdaki tarife uyarınca 50kW – 90kW bandında giriyoruz. 50dakika x 5,90TL/dk’dan da 295TL’lik bir şarj maliyetimiz oluştuğunu görürüz.
Burada haksızlık yaratan durum şöyle; 50kWh/Saat ile 90kWh/Saat arası aynı tarifeye sahip. Ben 295TL’ye 57,6kWh enerji satın almışım; yani 5,1TL/kWh ödüyorum. Ticarethane tarifesinin neredeyse iki katı. Aracım 90kWh enerji alabilseydi 3,93TL/kWh ödemiş olacaktım. Benden daha yavaş şarj alan bir araç sahibi ise 50kWh/Saat ile enerji alsaydı 7,08TL/kWh ödemiş olacaktı.
KM hesabına dönersek; tüm araçların 200Wh/km tükettiğini varsaydığımız durumda en yavaş şarj eden 1,41TL/km, benim aracım 1,02TL/km, en hızlı şarj eden de 0,78TL/km’ye mal etmiş olacaktı.
Burada bataryalar ile ilgili bilinmesi gereken bir gerçek var; o da bataryalar çok boş olduklarında ve çok dolu olduklarında yavaş şarj ederler. En verimli aralıkları %20-%80 bandıdır. Şarj istasyonu sayımız sınırlı ve bu verimsiz aralıklarda şarj etmek isteyen tüketici bir fark ödemeli gayet makul sonuçta istasyonu bloke ediyor. Şarj istasyonu kanun metninde de “makul ölçüde” diye bir ibare var. Önümüzdeki günlerde bu makul’ün ne kadar makul olduğunu tartışıyor olacağız gibi geliyor.
Özetleyecek olursak; işyerinde şarj eden birisi ~0,55TL/km öderken, uzun mesafe kullanımda özellikle yeni otobanlarda sadece ZES olmasından sebep 0,78TL/km (normal bedelin 1,41 katı) ile 1,41TL/km (normal bedelin 2,56 katı) arasında bir bedel ödemek durumunda kalacak. Elektrik zamlarından ziyade bu dakika hesaplaması sebebi ile oluşan maduriyet çok ciddi.
Dilerim en kısa zamanda yönetmelik çıkar ve şarj bedelleri kWh üzerinden yansıtılır.
Yukarıdaki istatistiklerin oluşmasına vesile olan Urla yolculuğumuzda çektiğim video kaydını da aşağıdan izleyebilirsiniz.
Bir yanıt yazın