“En kötü karar kararsızlıktır” o sebeple süreçlerin üstesinden gelirken hayat bizi çeşitli kararlar almaya sürükler. Mühendislik biliminin faydalı yönlerinden birisi de size karar almanızı sunan çeşitli mekanikleri öğretmesidir. Bu mekanikler genelde sizi optimum sonuca yönelten hesaplamalardır. Hayat ise tamamen mühendislik değildir. Hayat aslında hiç de “optimum” değildir.
Size düzenli olarak matematiksel olarak en iyi sonucu gösteren yaklaşımlar sizin yaratıcılığınızla düzenli bir savaş halindedir. İş bittiğinde at gözlüğü takmış insanlara benzer; başkalarının karar mekanizmalarının saçmalığından ve doğruyu nasıl göremediğinden bahsedersiniz. Aslında tek bir doğru yoktur; pek çok olayın pek çok doğrusu olabilir. Bence önemli olan bu doğruları görebilmek. Doğruları, olayları ve kişileri sağlıklı bir şekilde algılayabilmek ve asla yaratıcılığını kaybetmemek.
Benim bu kapsamda en çok başvurduğum araç “Azalan Verim” mekaniği; ingilizce orjinal ismiyle “Diminishing returns”. Bu teknik aslında bir ekonomi terimi ve ekonomik verimliliği ölçeklendirmek için kullanılıyor lakin hayatın pek çok alanına uygulanabilir bir teknik. Basitçe anlatmaya çalışayım.
Mesela birisinin omzuna yumruk attınız, ilk seferinde oldukça acır ve bölge biraz uyuşmaya başlar. Aynı hızla attığınız ikinci yumruk daha az can acıtır. Yumruk sayısı arttıkça uyuşma da artacağı için karşı taraf için hissedilen iyice azalacaktır.
Ya da bir şeyi ilk defa yapıyorsunuz ve zor başardınız. Bir sonraki daha kolaydır, sonraki daha da kolay artık milyonlarca kez tekrar ettiğinizde ustalar gibi en iyi ve en kısa sürede yaparsınız.
Bu teknik birşeyin ilk yapılan halinden sonsuz kez yapılan halini ele almak suretiyle bize bir verim eğrisi verir. Bu eğim eğrisi bizim karar mekanizmamızda yardımcı aracımızdır.
Geçtiğimiz günlerde sahibinden.com adresinden araba alacak bir arkadaşımla bu örnek üzerinden ilerledik. Almak istediği ikinci el aracı için en uygun yıla karar vermeye çalıştık. Sahibinden.com da yapılan aramamızda geçtiğimiz 10 yıl için aynı modelin tüm ilan fiyatlarını çıkartıp ilgili yıl için fiyatların ortalamasını aldık. Ortaya şöyle bir grafik çıktı.
Bu grafiğe göre değeri 10.000TL olan bir araç ilk 3 yıl şiddetli değer kaybına uğruyor. 2012 yılından sonra ise değer kaybı çok azalıyor. “Alırken kazanmak” burada devreye giriyor; 2012 tarihli araç satın alındıktan 2 yıl sonra da satılsa satış fiyatı alış fiyatına yakınsıyor.
Burada asıl dikkat çekmek istediğim nokta hesaplamanın 10 yıl için yapılmış olması. Araba elbette ki 10 yıl eski model alınmak istemiyor ama grafikte geçtiğimiz 10 yıl için bilgi görüyoruz. Bu grafiği kredi durumumuz ile çeşitlendirelim mesela; kredimizi 10 yıl için çekersek aylık ödeme tutarımız nedir, 1 yıl için çekersek ödeme tutarımız nedir.
Sonra son bir grafik daha yaratıp bu kredi primlerinin sosyal harcamalarımıza etkisine bakalım.
Krediyi aylara yaydığımız zaman 6. aydan itibaren aylık kredi primlerinde oluşan azalma ilk dönemde olan azalmadan daha az. Bu grafikte ikinci bir kırılma ise 18. aydan sonra yaşanıyor. Grafiği sonsuza götürdüğünüzda kredi priminiz hiçbirzaman 0’a düşmeyecek ama ikinci grafik olan toplam kredi ödemesi hiç durmadan artacak.
Burada açık mavi renkte olan kısım kredi çekmenin nispeten daha mantıklı olacağı durum. İkinci grafikteki durum ise toplam tutarın kırılma yaptığı yer. Bu grafiklerin herhangi bir yeri sizin için en uygun olabilir. Burada göstermediğim asıl kriter bu kredinin size dokunup dokunmayacağı; sosyal statünüze bir etkisi olup olmayacağı.
Sonuçta karar sizin kararınız. Burada bahsettiğim araç gereçler size sadece karar almanızda faydalı olacak şeyler. Bu aracın dediğim gibi en sevdiğim özelliği olaylara çok geniş bir perspektifden bakmanıza yardımcı olması. Bu araç çok geniş bir uygulama aracına sahip. Nerede nasıl kullanılması gerektiği sizin yaratıcılığınıza kalmış.
Dilerim size de bir faydası dokunur.
Bir yanıt yazın