Geçtiğimiz günlerde rüzgar enerjisine dayalı elektrik enerjisi üretimi için önlisans yarışması yapıldı. Bu yarışmada daha önceki yarışmalardan farklı olarak eksi (negatif) fiyat verilebileceği de yönetmelikçe tanımlandı.
Özetle; yarışmaya katılacaklar ya pozitif fiyat girecek ve YEKDEM bedelinden düşüş gerçekleştirecekler veya negatif fiyat girerek YEKDEM opsiyonunu komple kapatıp piyasa fiyatı üzerinden katılım payı ödeyerek satış gerçekleştirecekler.
YEKDEM teşviğinin kullanıldığı durumlarda ödenen lisans bedeli (katılım payı) mantıklı idi keza piyasa fiyatının üzerinde bir fiyat ile alım garantisi veriliyor, kapasite de bunu en düşük miktara çekene tahsis ediliyordu. Mevcut negatif durumdan farklı olarak burada iki ana dayanak vardı, birincisi alım garantisi ikincisi sabit USD bazlı fiyat.
Yatırım maliyetlerinin (CapEx) USD bazlı olduğu, gelirin de USD bazlı olduğu bir durumda finansman bulmak daha kolaydır. Lakin gerçekleşen negatif fiyatlarda gelir TRY endekslidir, yatırım maliyeti USD endekslidir, aynı zamanda gelirde belirsizlikler mevcuttur. Bunların da üstüne USD bazlı katılım bedeli şebeke işletmecisine ödenecektir.
Devam etmeden önce şuraya çok beğendiğim bir alıntıyı paylaşayım.
If you owe the bank $100 that’s your problem. If you owe the bank $100 million, that’s the bank’s problem. -Paul Getty
Bu yatırımların finansmanının zor olacağını belirtmeliyim. Bankalar için bile ciddi risk sınıfına girecek finansmanlardan bahsediyoruz. Bankaların bu finansmanı gerçekleştirmek için çok ciddi teminat talep edeceklerini düşünüyorum ki bu yatırımcılar için fizibilitelere eklenmesi gereken ciddi bir yük.
RKT’nin derlediği bilgilere bakacak olursak en rekabetçi bölgelerden birisi olan Trakya için en düşük YEKDEM teklifi 26.2USD/MWh, şuanda içinde bulunduğumuz yaz aylarında 210-220TL/MWh bandına çıkan fiyatları saymaz ise geçtiğimiz 1 yılda fiyatlar ortalama 140TL/MWh ile 160TL/MWh bandında seyretmiştir. USD bazlı hesaplayacak olursak da 38USD/MWh-55USD/MWh bandında gezdiğini görebiliriz.
Burada en iyi negatif teklifin de 23USD/MWh alt tabanına oturduğunu görebiliriz. En iyi negatif teklif ile en iyi pozitif teklif aslında birbirine çok yakın ama taşıdıkları riskler açısından aralarında ciddi fark var. Öncelikle katılım bedelinin USD bazlı olması ileride kurun çok artması sonucunda (bkz. 2013-2016 USDTRY periyodu) yatırımcının gelirini negatif etkileyebilir. Yerli kömür gibi düşük maliyetli santrallerde ciddi bir kapasite yenilemesi ve yeni kapasitelerin gelmesi ile elektrik fiyatlarında ciddi artışlar olmayabilir. Bahar aylarında kar suları eriyince durum zaten malumunuz. O sebeple hem sabit getirisi olmayan, hemde getirinin kur riskine maruz kaldığı bir gelir durumu mevcuttur.
Bunun haricinde CapEx maliyetinin de nasıl borçlanılacağı önemli. USD bazlı borçlanma ve TRY bazlı gelir çok ciddi kur riski taşıyor. TRY bazlı borçlanmada da mevcut faizlerin yüksek olması yatırım ortamını zorlayacaktır.
Gerçi bu projelerin gerçekleşmesine minimum iki yıl var. En son lisanslı GES projeleri için benzer bir değerlendirme yaptığımda yıl farkını göz önüne almamıştım. O sebeple kervan yola düzülür durumu gerçekleşebilir. GES Lisansları verildiğinde 1.80 olan kur bugünlerde 3,55’i alt taban olarak belirlemiş durumda. Ayrıca GES CapEx’leri çok ciddi düşmüş, teşvik yüksek kalmış, katılım bedelleri tolere edilebilir olmuştur.
Ayrıca bu projeler gerçekleştirildiğinde piyasa fiyatı üzerinden devlete teşvik ödenmesi durumu piyasa fiyatları dolayısı ile son kullanıcı maliyetleri üzerinde olumsuz etkiye sahip olabilir.
Bir yanıt yazın