Türkiye’de Elektrikli Araç Sahipliği ve Şarj İmkanları

Konu elektrikli araçlar olduğunda herkesin korkusu acaba pil biter yolun ortasında kalırmıyım oluyor çünkü akaryakıtlı araç kullanım alışkanlığımız depo bittiğinde benzinciye gitmek üzerine kurulu.

Peki ya depo hep full olsaydı?

Elektrikli araçları konvansiyonel araçlar gibi değil de cep telefonu gibi düşünmeniz gerekli; her akşam evde veya sabah işte şarja taktığınız bir araç gibi.

Elektrikli araç da aslında bir cep telefonu gibi kullanacağınız bir ürün, hep hazır hep full şarjlı. Bugün piyasada olan pek çok araç, sahip olduğu menzil ile şehir içi ulaşımda yeterli. Ben İstanbul’da bir günde maksimum %40 şarj tüketebildim ki elektrikli araçlar akaryakıtlıların aksine dur/kalk ve yavaş hızlı senaryolarda da gayet ekonomik.

O sebeple şehir içi kullanımda elektrik gayet kullanılabilir. Peki şehirler arası senaryoda ne yapacağız? Şehirler arası senaryoda biraz daha planlı olmak gerekiyor. Bu aşamada bazı uygulamalar hayatımıza giriyor.

A Better Route Planner (ABRP)

A Better Route Planner benim severek kullandığım bir uygulama. Türkiye gibi şarj imkanı Avrupa ülkelerine göre biraz daha kısıtlı olan yerlerde rota planlaması yapmanıza yardımcı oluyor. Türkiye’de ki neredeyse tüm şarj istasyonları -benim görebildiğim kadarıyla- kayıtlı.

ABRP’de siz uygulamaya bazı parametreleri veriyorsunuz, hangi şarj istasyonlarını tercih etmek istediğinizi, yola çıkacağınızda ne kadar şarjınız olduğunu, yolda % kaç şarjın altına düşmek istemediğinizi ve vardığınızda ne kadar şarjınız olmasını istediğinizi söylüyorsunuz. Ayrıca aracınızı da sisteme tanımlıyorsunuz ki aracın içerisindeki pil ve verimliliğe -ve yoldaki eğimlere göre- size rotayı hesaplıyor.

Ofis’ten %70 şarjla çıkıp Balıkesir Burhaniye’ye %30 şarjla varmak için İzmir-İstanbul otobanı üzerindeki ZES şarj istasyonuna %29 şarjla girip %78 şarjla çıkmam gerekiyor. O da 24 dakika sürecek bir işlem. Teknik detaylarına girmek istemiyorum ama elektrik araçların pilleri en verimli %5 – %85/%90 bandında şarj ediliyor. O sebeple yolda hızlı şarj istasyonundan ihtiyacın kadar şarj alıp yoluna devam etmek en iyisi. Diğer bir deyişle; oturup %100 olmasını beklemenize gerek yok.

Yukarıda gördüğünüz senaryo benim güvenli senaryom tabi. Normalde hiç şarj istasyonuna girmeden %100 şarjla Burhaniye’ye gidebiliyorum. Vardığımda da %11 şarjım kalmış oluyor.

En güvenli senaryomda 24 dakika şarj vardı. En güvensiz senaryomda hiç şarj etmeden girebiliyorum. Yol üzerinde 20dk kahve için durmak ve esnetme hareketleri yapmak bence gayet makul.

Uygulamaya web üzerinden veya iphone/ipad üzerinden erişebilirsiniz.

Uygulama : https://apps.apple.com/us/app/a-better-routeplanner-abrp/id1490860521

Web : https://abetterrouteplanner.com

Peki yolculukta bir şarj istasyonuna geldiniz ve istasyon dolu veya problem var ne yapacaksınız? En yakın şarj istasyonu nerede? Hoşgeldin Plugshare.

Plugshare

Plugshare yakınlardaki şarj istasyonlarını gösteren bir uygulama. Farklı marka benzin istasyonları gibi Türkiye’de de farklı marka şarj istasyonları var. Bunların başlıcaları Zorlu’nun sahip olduğu ZES ve EnerjiSA’nın sahip olduğu eŞarj. Ana akım 2 şarj istasyonu haricinde Sharz.net altyapısında çalışan Sharz, Voltrun, Porsche, Aksa, InCharge ve Migros şarj istasyonları mevcut.

AC/DC şarj, hızlı yavaş şarj konularına çok değinmiyorum ama DC hızlı şarj şehir içinde ihtiyacınız olmayan bir durum çünkü en başta belirttiğim gibi AC şarj ile evinizden çıktığınızda deponuz zaten full oluyor ve tüketemiyorsunuz. DC hızlı şarj ise uzun mesafeli yollarda gerekli.

Yukarıdaki turuncular DC hızlı şarj istasyonları, yeşiller ise “Socket Type-2” dediğimiz AC yavaş şarj istasyonları. Diyelim şarjınız azaldı ve yol üzerinde planladığınız şarj istasyonu dolu veya bozuk. Bu durumda Plugshare ile istasyon bulabiliyorsunuz.

Tesla’nın kendi supercharger ağı Türkiye’de olsaydı Tesla’ların ekranında boşta kaç soket var, istasyon çalışıyormu vb. gibi istatistikleri görebilecektiniz. Türkiye’de ise şarj ağlarının kendi uygulamalarından bunları görebilirsiniz. Peki Türkiye’de hangi şarj ağları var?

ZES

Zorlu eMobilite alanında epey yatırım yapmaya başladı. ZES markası ile güneş paneli üretiminden şarj istasyon ağına, şarj istasyonu satışına kadar epey alanda ilerledi.

Epey şarj istasyonu yatırımı da gerçekleştirdi. Otobanlardaki oksijenlerde bulunan şarj istasyonlarının da büyük kısmı ZES’e ait. O sebeple uzun yollarda şuanda en tercih edilen operatör. Yukarıdaki ekran görüntüsü iPhone uygulamasından.

ZES’de RF kart da kullanabilirsiniz ama çoğu işlem için telefon uygulamasından QR kod okutmak yeterli. En kolay kullanıcı aktivasyonu deneyimini ZES uygulamasında yaşadım. Hemen hesap açıp kredi kartınızı ve fatura bilgilerinizi girip kullanmaya başlayabiliyorsunuz.

eŞarj

eŞarj şuanda çoğunluk hisselerini Enerjisa’nın elinde bulundurduğu bir şarj istasyonu altyapısı.

Özellikle Kasım 2021’de geçen torba yasa sonrası eŞarj’ın da ağını hızlıca genişleteceğini düşünüyorum. eŞarj gördüğüm kadarıyla sadece RF kartla istasyonları aktive edebiliyor. O sebeple üye olduktan sonra hemen adresinize kart göndertmelisiniz.

eŞarj’ın kayıt süreci benim için biraz daha sorunlu geçti. Şirkete fatura almak istediğim durumda çok ciddi bir kurumsal sözleşmenin imzalanması talep edildi. Enerjisa’nın avukatları akıllarına hayallerine gelen her maddeyi yazmışlar saolsunlar. Kabul etmedim o sebeple bireysel üye olmak zorunda kaldım. Bireysel üye olunca hemen adresime RF kartımı gönderdiler.

SharzNet

SharzNet’de başka bir hizmet sağlayıcı.

SharzNet’de Voltrun, Porsche, Aksa, Migros, InCharge istasyonları mevcut.

Peki Ben Ne Yapıyorum?

Buraya kadar okuduysanız öncelikle bu konuda epey ilgilisiniz. Ben kendi ofisimde şarj ediyorum. İnsanlar için konu araç olduğu zaman evinde şarj etmek, işyerinde şarj etmek aslında akla ilk gelen durum değil. Hemen nerede şarj edebiliriz diye düşünüyorlar (çünkü evinizden aracınıza benzin dolduramıyorsunuz) ama elektrikli araçlar ile bu durum değişiyor.

Türkiye’de elektrikli araçlar konusunda Youtube kanalı olan Emir Tunçyürek’in Tesla ile 50.000km sonrasındaki şarj istatistiğini aşağıda paylaşıyorum.

Bu grafiğin yer aldığı kaydı https://www.youtube.com/watch?v=qI5RlCq2MBk adresinden izleyebilirsiniz.

Sizin de göreceğiniz üzere ev ve işyeri toplamı %76. Yani araç enerjisinin büyük bir kısmını ev ve işyerindeki elektrikten sağlıyor. Şehirlerarası mesafelerde de ZES ve eŞarj ihtiyaçlarınızı kolaylıkla karşılıyor.

Ben kendi aracımda henüz hiç şarj problemi yaşamadım. Üstelik elektrikli aracın sessizliğini, yoldaki tutuşunu, çekişini büyük bir keyifle kullanıyorum. 2019’a girerken 2018 yılı istatistiklerimi karşılaştırdığım yazımda elektrikli aracın benim profilime uygun olduğunu gözlemlemişim. 2 yıl sonra da ben de elektrikliye geçmiş oldum.

Beni tanıyanlar bilir; güneş enerjisinden elektrik enerjisi üretilmesi üzerine çalışıyorum. Türkiye’de henüz güneş enerjisinin G’si bile ortada yokken Enis Fakıoğlu “Enisolar” firmasını kurmuştu. O da elektrikliye geçip “Neden Elektrikli?” diye bir video çekmiş. Konuyu çok güzel anlatmış; izlemenizi tavsiye ederim. Elektrikli araçlar gelecek.