Delayed Gratification

“Let’s call it delayed gratification”

Bu cümleyi ilk bir film sahnesinde duyduğumda aaa ne kadar doğru demiştim. İngilizcede doğal bir anlamı olan bir cümle ama Türkçe’de tam o anlamda kullandığımız bir cümle yok. Çevirisi ise geciktirilmiş haz, hoşnutluk, mutluluk.

Filmde kullanıldığı nokta cinsellik odaklıydı ama insan hayatının her noktasına dokunan bir cümle.

Bugün Waking Up uygulamasının kurucusu Sam Harris’in bir podcastını dinliyorum; bir konuğu ile alışkanlıklardan bahsediyor. Hazza erişmenin kolay olduğu -nispeten kötü addedilebilir- alışkanlıkların ne kadar kolay kazanıldığı ama kısa vadede birşey elde etmenin mümkün olmadığı, getirisi uzun vadede görülen alışkanlıkları edinmenin ne kadar zor olduğundan bahsediyordu.

Uzun vadede elde edilen derken hop dönüyoruz “Delayed Gratification” kısmına.

Kısa vadede elde edilen alışkanlıklar mesela eve gelince kanepeye uzanıp Netflix’den beyin dağıtıcı bir dizi/film açıp koltukta öylesine hiçbir şey yapmadan uyuşmak.

İnsan beyni avcı/toplayıcı kökenden geldiği için eline haz verici bir şey geçtiği durumda onu hemen kullanmak ister. Buna literatürde “instant gratification” deniyor; hemen elde edilen haz. Bir çikolata yemek, pamuk şekere kendini gömmek, mastürbasyon yapıp hızlıca boşalmak veya hemen TV’ye dalmak gibi. İnsan hayatında artık pek çok hemen elde edilebilir haz mevcut. Avcı/toplayıcı zamanlarda buna ulaşmak zor iken artık ayağımıza kadar getiriliyor.

O sebeple artık “Hayır” demek ve beklemek gerçekten zor ve irade isteyen bir iş.

Tam da bu aşamada geciktirilmiş hazza sahip olmanın önemi ortaya çıkıyor; kendine uzun vadeli yatırımlar yapmak. Bu düzenli bir alışkanlığı de beraberinde gerektiriyor; mesela düzenli spor yapmak. Düzenli spor yaptığınızda hemen ertesi gün vücüdunuzda bir değişim görmezsiniz ama 1-2 sene sonrasında güzel bir vucudunuz olur. Düzenli spor özellikle sabah erken saatlerde yapılırsa gün içerisindeki performansı arttırır.

Ya da finansal olarak uzun vadeli yatırımlar yapmak size ciddi bir kaldıraç etkisi sağlar. Elinizdeki parayı bugün herhangi bir şeye harcamak yerine yatırıma çevirdiğinizde zamanı geldiğinde kaldıraçlı bir şekilde size dönecektir.

İş hayatında da böyledir. Bir şirket kurduğunuzda bir iki iyi çalışma ve dürüstlük ile hızlıca firmanızı büyütemezsiniz. Lakin uzun süren iyi alışkanlıklar ile -dürüst ticaret, iyi ürün vb.- uzun ömürlü ve düzgün gelirli bir firma kurabilirsiniz.

O sebeple “Delayed Gratification” ve akabinde düzgün alışkanlıklar edinmek başarının naçizane yapıtaşları.

Herşeyi bir anda başlatın demiyorum ama değişime bir anda karar verin -bkz. Kurtuluş savaşı, latin alfabesine geçiş, kılık kıyafet devrimi vb.- ve yavaş ve düzenli bir şekilde uygulamaya devam edin.

Kendinizi mutlu hissedeceksiniz.

Delayed Gratification’ların en güzeline 🙂